💰 Digital Gold चे 7 प्रमुख धोके – गुंतवणूक करण्यापूर्वी वाचा ही खरी माहिती!

अलीकडच्या काळात गुंतवणुकीचे पर्याय झपाट्याने बदलत आहेत.
फोनवर दोन क्लिकमध्ये सोन्यात गुंतवणूक – ही कल्पनाच किती सोपी आणि आकर्षक वाटते ना?
अनेक अ‍ॅप्स – PhonePe, Paytm, Google Pay, Groww, Kuvera – आज “Digital Gold” विकतात.
पण प्रश्न असा आहे —
👉 हे डिजिटल गोल्ड खरंच सुरक्षित आहे का?
👉 आणि SEBI किंवा RBI याचा काही संबंध आहे का?

चला, आज आपण या डिजिटल गोल्डच्या आड दडलेले धोके, फसवणुकीचे प्रकार आणि सुरक्षित पर्याय समजून घेऊ.

---

🌐 Digital Gold म्हणजे काय?

डिजिटल गोल्ड म्हणजे मोबाइल अ‍ॅप किंवा वेबसाइटद्वारे तुम्ही ऑनलाईन खरेदी केलेले सोने.
तुम्ही ₹100 पासूनही गुंतवणूक करू शकता.
असे सांगितले जाते की तुमचे सोने एखाद्या खासगी कंपनीकडे (जसे Augmont, MMTC-PAMP, SafeGold)
व्हॉल्टमध्ये सुरक्षित ठेवलेले असते आणि तुम्हाला डिजिटल प्रमाणपत्र दिले जाते.

दिसायला सोपे, पण प्रश्न आहे — हे कुणाच्या नियंत्रणाखाली आहे का?

---

⚠️ SEBI ची अधिकृत चेतावणी

८ नोव्हेंबर २०२५ रोजी SEBI (Securities and Exchange Board of India) ने अधिकृत प्रेस रिलीजद्वारे स्पष्ट सांगितले —

“Digital Gold / E-Gold हे SEBI नियमनाखाली येत नाही.
त्यामुळे या उत्पादनांवर कोणतेही गुंतवणूकदार संरक्षण उपलब्ध नाही.”

म्हणजेच डिजिटल गोल्ड ना SEBI ने मान्य केले आहे, ना RBI ने नियमन केले आहे. SEBI ची अधिकृत सूचना येथे वाचा.

---

🚫 डिजिटल गोल्डचे प्रमुख धोके

1️⃣ नियमन नसल्याने कोणतीही हमी नाही

Mutual Funds, ETFs, बँका किंवा Insurance सारख्या गुंतवणुकीवर काही ना काही नियंत्रण संस्था असते.
पण Digital Gold वर कुणाचंही नियंत्रण नाही.
म्हणून जर अ‍ॅप बंद पडलं किंवा कंपनी दिवाळखोरीत गेली,
तर तुमच्या सोन्याचा काय होईल याची खात्री नाही.

Mutual Fund SIP calculator

---

2️⃣ व्हॉल्ट पार्टनरचा धोका

तुमचे सोने तुमच्याकडे नसते, ते खाजगी व्हॉल्टमध्ये ठेवलेले असते.
कंपनी सांगते की “आपले सोने सुरक्षित आहे”, पण त्यावर तुम्ही प्रत्यक्ष हक्क सांगू शकत नाही.
जर तो व्हॉल्ट चालवणारी कंपनी बंद पडली, चोरी झाली किंवा नोंदीत गोंधळ झाला —
तर तुमचे सोने शोधणे जवळपास अशक्य होऊ शकते.

---

3️⃣ Counterparty Risk – तीन पातळ्यांवरील धोका

डिजिटल गोल्डमध्ये तुमचा व्यवहार तीन पक्षांवर अवलंबून असतो:

• विक्रेता (App/Platform)

• रिफायनर (Gold Supplier)

• व्हॉल्ट (Storage Partner)

या तिघांपैकी कुणीही फेल झाल्यास, तोटा मात्र तुमचा!

---

4️⃣ मर्यादित स्टोरेज कालावधी

बहुतेक प्रदाते (PhonePe, Paytm इ.) फक्त ५ वर्षांपर्यंतच सोने ठेवतात.
त्यानंतर तुम्हाला ते विकावे लागते किंवा फिजिकल स्वरूपात घ्यावे लागते —
ज्यावर मेकिंग चार्जेस, जीएसटी आणि शिपिंग खर्च लागतो.
म्हणजेच दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी हा पर्याय अजिबात योग्य नाही.

---

5️⃣ खरेदी-विक्री दरातील मोठा फरक

Digital Gold मध्ये ३–६% पर्यंत Buy–Sell Spread असतो.
म्हणजे तुम्ही ₹100 ला घेतलेले सोने लगेच विकल्यास ₹94–₹97 मिळतात!
सुरुवातीपासूनच तोटा.

---

6️⃣ लपलेले शुल्क

• 💠 खरेदी दरातच २–३% चार्ज जोडलेला असतो (मेकिंग/स्टोरेज खर्च)

• 💠 ३% GST प्रत्येक खरेदीवर

• 💠 डिलिव्हरी चार्जेस जर तुम्ही सोने घ्यायचे ठरवले तर

• 💠 स्टोरेज एक्सपायर झाल्यावर Exit Charges

---

7️⃣ फसवणुकीचा धोका

SEBI किंवा RBI यांच्याकडून कोणतीही नोंदणी नसल्याने,
बनावट वेबसाइट्स किंवा स्कॅम अ‍ॅप्स Digital Gold च्या नावाखाली लोकांना फसवतात.
तुमच्याकडे डिजिटल प्रमाणपत्र असले तरी ते कायद्याने पुरावा म्हणून ग्राह्य धरले जाईलच असे नाही.

                                                  हेही वाचा : आरोग्य विमा घटना लक्षात ठेवावयाच्या गोष्टी 

---

📉 वास्तविक उदाहरण

२०२४ मध्ये एका प्रसिद्ध डिजिटल गोल्ड प्रदात्याने काही आठवड्यांसाठी व्यवहार बंद ठेवले.
त्या काळात हजारो ग्राहकांचे पैसे अडकले.
कंपनी पुन्हा सुरू झाली, पण गुंतवणूकदारांना मोठी चिंता वाटली —
कारण ना SEBI ना RBI त्यांना मदत करू शकले.

---

🧾 मग काय करावे? सुरक्षित पर्याय कोणते?

✅ 1. Gold ETFs (Exchange Traded Funds)

• SEBI नियमन असलेला पर्याय

• Mutual Fund कंपन्यांमार्फत उपलब्ध

• शेअर बाजारातून विकत घेता आणि विकता येतात

• कमी खर्च, पारदर्शक दर, आणि उच्च तरलता

✅ 2. Sovereign Gold Bonds (SGBs)

• RBI आणि भारत सरकारद्वारे जारी

• सोन्याच्या किमतीवर आधारित पण व्याजासह सुरक्षित पर्याय

• फिजिकल सोने न घेता दीर्घकालीन गुंतवणूक

✅ 3. EGRs (Electronic Gold Receipts)

• शेअर बाजारावर ट्रेड होणारा नवीन, पूर्णपणे नियमनाधीन पर्याय

• सोन्याचे मालकी हक्क आणि पारदर्शक किंमत नियंत्रण

---

🤔 ग्राहक विचारतो – “मग Digital Gold अजिबात घ्यायचं नाही का?”

उत्तर सोपं आहे —
घ्या, पण समजून घ्या!

जर तुम्ही अल्पकालीन व्यवहारासाठी (जसे लग्नासाठी थोडं सोने साठवायचं असेल)
काही महिन्यांसाठी थोडी रक्कम ठेवत असाल, तर चालेल.
पण दीर्घकालीन गुंतवणूक किंवा निवृत्ती नियोजनासाठी Digital Gold धोकादायक ठरू शकते.
कारण ते संपूर्णपणे खाजगी कंपन्यांवर अवलंबून आहे.

---

🔍 निष्कर्ष : सुरक्षितता हीच खरी गुंतवणूक

गुंतवणूक म्हणजे केवळ परतावा नव्हे – ती विश्वास आणि सुरक्षिततेची गोष्ट आहे.
Digital Gold आकर्षक वाटते कारण ते सोपं आहे,
पण ते सुरक्षित नाही.

म्हणून गुंतवणूक करताना लक्षात ठेवा👇

“जिथे नियमन नाही, तिथे संरक्षण नाही.”

सोनं घ्या – पण SEBI किंवा RBI नियमन असलेल्या मार्गानेच.

---

✨ अर्थवाहिनीचा सल्ला

📍 Digital Gold पेक्षा Gold ETF, SGBs, किंवा EGRs हे पर्याय अधिक सुरक्षित आणि फायदेशीर आहेत.
📍 गुंतवणुकीपूर्वी नेहमी तपासा की उत्पादन SEBI/RBI नोंदणीकृत आहे का.
📍 फक्त अ‍ॅपच्या चमकदार जाहिरातींवर विश्वास ठेऊ नका.

अर्थ विषयक घडामोडी, जीवन विमा, आरोग्य विमा, मुच्युअल फंड याविषयी खात्रीशीर व विश्वसनीय माहितीसाठी आमच्या whatsapp channel ला सामील व्हा.